دولت تركي اتابكان‌ فارس‌

يكي‌ از اين‌ دولت‌ها، اتابكان‌ سُلْغُري‌ فارس‌ بودند. سعد بن‌ زنگي‌ كه‌ ميانة‌ سال‌هاي ‌599 تا 623 فرمانروايي‌ فارس‌ را داشت‌، با سلطان‌ محمد خوارزمشاه‌ كنار آمد و دولت‌ خويش‌ را حفظ‌ كرد. وي‌ پس‌ از يك‌ دورة‌ طولاني‌ جنگ‌ و گريز براي ‌توسعة‌ حوزة‌ قلمرو خود، در سال‌هاي‌ پاياني‌ حكومتش‌ در آباداني‌ فارس‌ تلاش‌ فراواني‌ كرد و آثار با ارزشي‌ از خود برجاي‌ گذاشت‌. پس‌ از آن‌، فرزندش‌ ابوبكر كه‌ طي‌ سال‌هاي‌ 623 تا 658 قدرت‌ را در دست‌ داشت‌، با اميران‌ مغول‌ كه‌ از سوي ‌اوگتاي‌ قاآن‌ به‌ ايران‌ حمله‌ور شدند، كنار آمد. پس‌ از آن‌، با هولاگو نيز از سر تسليم‌ وارد شد و فارس‌ را از غارت‌ مغول‌ نگاه‌ داشت‌. دوران‌ اتابكي‌ ابوبكر، بهترين‌ دورة‌ حكومت‌ اين‌ سلسله‌ در فارس‌ است‌. سعدي‌، قصايد فراواني‌ در بارة‌ وي‌ سروده‌ و از او ستايش‌ زيادي‌ كرده‌ است‌. وي‌ در سال‌ 628 موفق‌ شد قلمرو حكومت‌ خود را تا سواحل‌ خليج‌ فارس‌، از حدود بصره‌ تا سواحل‌ هند، گسترش‌ دهد.

فرزند وي‌ سعد، تنها دوازده‌ روز اتابكي‌ كرد. سپس‌ فرزند خردسال‌ او محمد را به‌ اتابكي‌ نشاندند كه‌ او نيز به‌ سال‌ 660 درگذشت‌. اين‌ بار محمد بن‌ سلغر هشت‌ ماه‌ حكومت‌ فارس‌ را بر عهده‌ گرفت‌. سپس‌ سلجوقشاه‌ بن‌ سلغر امير فارس‌ شد كه‌ تا سال‌ 662 امارت‌ اين‌ منطقه‌ داشت‌. جانشين‌ وي‌ زني‌ با نام‌ اَبَش‌ خاتون‌ بود كه‌ در عين‌اتابكي‌ به‌ همسري‌ منگو تيمور فرزند هولاگو درآمد و بدين‌ ترتيب‌، فارس‌ به‌ طور مستقيم‌ زير سلطة‌ مغولان‌ درآمد.