دولتزن ترك: آبيش خاتون سالغورلو

آخرين حاكم سلسله تركى سلغورى مىباشد كه ۲۲ سال حكومت كرده است. وى متولد شيراز بوده در محله چرنداب تبريز فوت نموده است. مزار وى در رباط آبيش خاتون در شيراز مىباشد). آبيش خاتون اين بانوى مقتدر ترك و دختر اتابك سعد ابن ابوبكر پس از قتل اتابك سلجوقشاه زمام حكومت را در دست گرفت. وى در سال 663 هجرى با منگو تيمور [٥] پسر هلاكو خان ازدواج كرد و بدين ترتيب فارس و كرمان رسما ضميمه حكومت تركى -مغولى ايلخانان گرديد. دولت تركى سالغوريان پس از مرگ آبيش خاتون توسط امراي مغول منقرض شد.

آرامگاه آبش خاتون

در جنوب شرقي شيراز، نزديك ميدان دفاع مقدس و جنب آتش نشاني قرار دارد و آرامگاه آبش خاتون دختر اتابك سعدبن بوبكر (658 ه.ق) بوده است.

مقبره آبش خاتون كه به نام رباط ابش نيز معروف است، بنايي سه طبقه است كه گنبدي بر روي آن قرار داشته است. بعدها اين گنبد و قسمتي از طبقه سوم مقبره فرو ريخت و اداره باستان شناسي براي حفظ آن بنا، طبقه فوقاني را خراب كرد. اطراف مقبره با كاشي هاي معرق نفيسي تزيين شده بود كه هم اينك بخش عظيمي از آن كاشي ها از بين رفته و فقط كاشي هاي يك جبهه آن كه در پشت آن آتش نشاني بود، باقي مانده است.

بناي فعلي مقبره ساختمان آجري قديمي مربع شكلي است كه هر ضلع آن 16.75 متر و ارتفاعي در حدود 10 متر دارد. قسمت هايي از كاشي كاري از راه داخل بنا در موزه پارس نگهداري مي شود. در بالاي بنا كتيبه هايي مشتمل بر آيات قرآني به خط ثلث و بر روي كاشي نصب شده است. مقبره آبش خاتون در حياط بنا و در اتاقي با ميله هاي سبزرنگ قرار گرفته است. خرابه هاي مقبره آبش خاتون در ديماه 1310 ذيل شماره 76 در فهرست آثار ملي ايران به ثبت رسيده است.