یا شاهچيراغ آتما قیراق

شیراز سفرنامه سی

سيد حيدر بيات

heydarbayat@yahoo.com

بیرینجی بؤلوم

شیراز`ین آدی فارسلارلا ایلگیلی بیر آد اولسا دا آنجاق تورک مدنیيتینین ائتگیيسی بو شهه رده دانیلمازدیر. بو شهه ر یوز ایللر بویو تورک سولطانلارینین حاکميیتی آلتیندا ايداره اولوبدور. ايسلامدان سونرا ایلک تورک حؤکومتینین باش کندی ده شیراز اولوبدور.(باخین: دولت سبکری نخستین حکومت ترکان در ایران)

سعدی، حافيظ کیمی شاعیرلر ده بوردا تورک شاهلارینین مدحینی دئییبلر. و سعدی اؤز تخللوصونو ابوبکر سعد زنگی , تورک حاکیمیندن آلمیشدیر. بو دؤنه ایکینجی دؤنه دیر شیراز`ا گلیره م. موردادین اؤن دؤردو مشروطه گونونون یوز ایل لی یی و اوغلوم ارسلانین بیر ایل لی یی دیر. خانیمین اؤنه ری اوزره ارسلان´ین دوغوم گونون شیراز`دا خالاسی گیلده قوتلایاجاییق. صوبح ساعات 6/5 قوم`دان یولا دوشوروک، بیر جیلیکس، ايصفاهان`ا کیمی بیزی یئتیریر، سوروجو ايصفاهانلی بیر فارسدیر، آمما نه ایسه چوخ محببتلی، اینسان سئوه ر بیر گنجدیر، و ايصفاهان`ا کیمی بیزدن باشقا موسافیر ده آلماییر و ايصفاهان`ا یئتیشدیکده کاوه تئرمینالی نین پارکینگینه گیریب، بیز شیراز بیلیتی تاپینجا بیزدن آیریلماییر، نهایتده پارکینگ قبضینی حئساب ائتمک ایذینی ده وئرمه ییر. من بوندان اؤنجه ده ايصفاهانلی وطنداشلاریمیزدان بئله محببتلر گؤرموشه م. شیراز بیلیتینی ساعات10/5 آلساق دا ساعات 12 ده وولوو اتوبوس یولا دوشور. ارسلان همیشه کی کیمی هئی شئیطنت ائدیر و اونا بونا قاش گؤز آتیر، اوردا بیر 25 یاشیندا گنج آرتیق ارسلان`لا ایلگی قورور، و نهایت ارسلان`ی اؤز یانینا آپاریر. بو گنج سفرداشلا آرتیق دانیشدیقدا پاسدار اولماسی اوزه چیخیر, نه ایسه من بو سفرداشی آرتیق کؤنول ائویندن منیمسه یه بیلیره م.

ماشین گئدیر, ارسلان دیل آچماسا دا من اونلا تورکجه دانیشیرام, پاسدار سفرداشیم دیله گلیب و تورک اولماغین سؤیله ییر. دئییر: من بورا تورکلریندنه م. من ایسه اونون قاشقایلاردان سانیرام, ائل سؤزو درگیسیندن سؤز آچیرام دئییر: هه یئشیدیبه م, دئییره م سیزین دانیشغینیز آرتیق قوم - ساوه شاهسئونلرینه بنزه ییر, سونرا بیر آز دانیشدیقدا اونون دانیشغیندا باشقا دیل اؤزه للیکلرینه ده اوغراشماق اولور. البته من ارینگج بیریسی اوردا اونلاردان نوت گؤتورمه دیکدن هامیسی اونودولور گئدیر. یادیمدا قالان تورکيیه ده قوللانیلان «سیجاق» سؤزجویون بونلاردا قوللانیرلار و دئییر: بندر ده یییر چوخ سیجاقدیر. یادیمدان چیخمامیش دئییم کی بیزیم بو سفرداشیمیز شیراز`ین یئرلی تورکلریندن اولاراق قاشقای ساییلماییر, بلکه شیراز`دا قاشقایلاردان باشقا خمسه طایفاسی دا واردیر من آلا بیلدیيیم بیلگی یه گؤره بو طایفا ییغجام شکیلده «فسا»نین قره بولاق ماحالیندا 20 کند حودودوندا اولاراق یاشاییرلار. سفرداشیم دئییر: شهه رلرده داها تورکجه اونودولور, آمما کندلرده دوروم یاخشیدیر, سفرداشیم بیر یاشیندا بیر اوغلوم وار دئییبدیر منه اؤنجه دن, او اساس ایله سوروشورام: «سن اؤز اوشاغینلا نه دیلده دانیشیرسان» دئییر: «من اؤزوم تورکجه دانیشیرام, آناسی ایسه فارسجا»»

سؤز آرتیق ایرانی`ن آسیمیله سیاستیندن سورور و سونرا سيپاهدا اولان تحلیللرین پامبیغین آتماق و.... بئله لیکله آتابابالار دئمیشکن یولا نردووان قویوروق.

ساعات 7/5 آرغین یورغون شیراز`ا چاتیریق. بالدیزیم اوغلو ایله ایکیسینه قارشییا چیخیب تئرمینالدا بیزی آلیرلار, یولدا گله گله بالدیزیمین اوغلو قاشقایلارلا قونشو اولدوقلارین سؤیله ییر. ائعتیياددان سؤز گئده نده تئز سوروشورام «قاشقایلارین دا موعتادی وار؟» بالدیزاوغلوم «یوخ» سؤیله یه نده درین بیر سئوینج جانیما چؤکور, «گؤی تانری یا شوکور اولسون» دئییره م. دئمه لی یم کی شیراز`ین موعتادی داها چوخدور و موعتاد گنجلرین خییاوانلاردا دیله نمه یی و پارکلاردا تزریق ائتمه سی هامییا آیدیندیر..

قاشقایلاردان داها آرتیق سوروشوارام, بالدیزیم دئییر: بیزیم قونشو خانیم, لاپ سنین تاییندیر» من نئجه دئمه میش آرتیریر: «اوشاقلارینا فارسجا اؤیره تمیر, اوشاقلاردان کیمسه فارسجا بیر زاد سوروشاندا اوشاقلار هامیسی تورکجه جاواب دئییرلر» یئنه گؤی تانرییا شوکور اولسون دئییره م. گئجه یاریدان سووشور, اینتیرنئته بیر باش ووروم دئییره م. یا للعجب بورا داها قوم`دان دا بتر بوتون سیته لریمیز فیلتئردیرلر. یاهو مسئنجئری آچیب بوتون اد اولانلار مسئج گؤندریره م منه بیر فیلتئرقیران گؤنده رسینلر, اونلار فیلتئرسیندیران منه گؤنده ریرلر آمما بوتون فیلتئرقیرانلار اؤزلری ده فیلتئردیرلر. نهایتده سونونجو فیلتئر قیران دادیما چاتیر, سیته لری آچیرام, بای بک سیته سینده کئیهان قزئته سینین دیلینجه یازیب: گره ک اینتئرنئته بیر دوزگون فیکیر ائده ک. و احمدی نژاد`ین ایلک گونلری یادیما دوشور, او گونلرده بهار زنجان درگیسی زنگ ائدیب مندن بیر موصاحیبه آلدی. ایلک سورغوسو بوایدی کی میللی حرکتین دورومو احمدی نژاد`دان سونرا نئجه اولاجاق؟ من میشیل فوکو`نون «بو زامان گوج ايرتيباطات و ایلگیله شمه لرده دیر» سؤزون نقل ائده ره ک, اینتئرنئتی باغلاماسالار حرکت دایانان دئییل جاواب وئرمیشدیم..

یاری گئجه سوووشور و من ساعات بیریاریم جومعه گونو بیر اوزون سفردن سونرا یوخویا گئدیره م. سفرنامه نین بیرینجی قيسمتین بیتیرمه دن باشلیقدا گله ن «یا شاهچيراغ آتما قیراخ» تومله جین آچیقلامالییام. بیزیم کندده پاییز و قیش گئجه لرینده تویلاردا به ی الینه خینا یاخدیقدان سونرا «اوزوک اوزوک» آدلی بیر اویون اویناردیلار, و اوردا گول = پوچ آلاندا بو تومله جی بیر دوعا کیمی قوللانیردیلار. سونرالار شاه چيراغین شیراز`دا بیر ایمامزادا اولدوغون بیلدیم. آمما اؤنه ملی بودور کی هم شاه هم چیراغ کلمه سی ایکیسی ده تورکجه یوخسا تورکجه - موغولجا بیر کلمه دیر, و منجه بو ایمامزایا تورکلر بو لقبی وئرمیشلر, دئمه لی چیراع بوردا اوجاق و حاجت وئره ن اوجاق آنلامیندا اولاجاغدیر و شاهچيراغ یانی حاجت وئره نلرین شاهی, بؤیويو( باب الحوائجلرین بؤیويو» بورادا تکجه سؤزجوکلر یوخ بلکه سؤزجوکلره باغلی ایناملار دا بوسبوتون تورک ایناملاریندان آسیلی اولدوغو بلله نیر. بو ایمامزادانین اصلی عربجه آدی «احمد بن موسی الکاظم (ع) دیر.

آردی اولاجاق....

شیراز

جوما/ 85/5/13