نگاهي گذرا بر ايلات خمسه

مقدمه

پوشیده نیست که جامعه عشایری از افراد خد متگزارو صبور کشور عزیزمان میباشد که در طول سالهائ پرنشیب و فراز تاریخ با تلاش هائ خستگی ناپذیر خود از جهات سیاسی اقتصادی و اجتماعی پیوسته نقش اساسی خویش را به خوبی ایفا نموده و بدون توقع حاصل مساعی خود را به هموطنان خویش تقدیم نموده اند .

عشایر فارس نیز در میدان خدمتگزاری چه از نظر مبارزات خونین با دشمنان خارجی و چه از نظر اعتراض به سیاستهای غیرعادلانه حکام و سلاصین جبار و ستمگر و چه از لحاظ تولیدات و دست بافته هانشان افتخار بر جبین و شکنج زحمت بر چهره دارند

از انجا که ایل عرب فارس نشین که در جمع بندی یکی از پنچ ایل خمسه میباشد و دارای سوابق روشن و درخشان است و در خطه زرخیر شرق فارس با رهنوردیها -کوه پیماییها با اشناییهای طبیعت - دست و پنچه نرم کردن با حیوانات وحشی در جنگها با نان خشک ساختنها -بدون پزشک و مبارزه کردن با دردها گذشته خویش را رقم زده و راه پرسنگلاخ و پرپیچ و خم زندگی را از صدر اسلام تاکنون پیموده است از اول در سیاه چادرهای زمستانه و تابستانه در سردسیر و گرمسیر به بار و کوچ پرداخته و با پرورش دام و بافتن فرشهای نفیس امرار معاش مینموده لیکن تحت تاثیر عوامل عدیده سال به سال از توش و توانش کاسته شد و در اطراف و اکناف استان فارس به حالت اسکان و نیمه سیار در امده اند و فقط تعداد اندکی هنوز به ییلاق و قشلاق میپردازند ان هم نه بصورت کوچندگی قدیم با اسب و شتر بلکه اکثرا به وسیله کامیون یک شبه از گرمسیر به سردسیر و بالعکس میرسند و نتیجه چینن اب و هوا عوض کردنها معلوم است که چه می باشد .

تشکیلات ایلی عشایردرزمان فعلی

عشایر قشری است که از طریق قرار داشتن در یک شجره نامه قومی ایل و طایفه و تیره خود را معرفی نموده و عمدتا در یک فعالیت تولیدی که اکثرا دامداری است شاغل میباشند در بعضی موارد کشاورزی نیز به عنوان شغل فرعی یا ثانوی انها مطرح است . انچه مسلم است عشایر روزی همگی متحرک بوده و به مرور زمان که از سوی رژیم های حاکم و حوادث طبیعی در تنگنا قرار گرفته و در شهرها یا روستاها مسکن گزیدند .

هم اکنون عشایر از نظر فرم زندگی و نحوه خدمات رسانی به سه دسته (گروه ) تقیسم می شود .

اول گروهی که کاملا سیارند و مرتبا از قشلاق به ییلاق و بالعکس کوچ می نمایند و دامداری شغل اصلی انهاست .
دوم گروهی که نیمه سیارند و درییلاق و قشلاق خانه روستایی دارند و کشاورزی شان نیز چشمگیر است .
سوم گروهی ساکن که کاملا به شکل روستا در امده و عمدتا کشاورزی دارند و یادر شهرها به کارگری و دستفروشی و مشاغل دولتی پرداخته اند .

ایل خمسه شامل طوایف عرب و باصری و کرشولی و نفر و اینانلو و بهارلو میباشد .

بنکو : مجموعه چند خانوار را بنکو می گویند .
تیره :مجموعه چند بنکو را تیره گویند .
طایفه :مجموعه چند تیره را طایفه گویند .
ایل :مجموعه چند طایفه ر ایل گویند .

خانوار : گروهی که زیر یک چادر زندگی می کنند و با یکد یگر هم خرج بوده و با هم در یک سفره غذا می خورند .

ییلاق ( محل اطراق تابستانی ) محلی که عشایر بهار و تابستان در انجا به سر می برند که بین عشایر به سرحد معروف است که در اصل سردسیر است .
قشلاق ( محل اطراق زمستانی ) محلی که عشایر پاییز و زمستان را در انجا به سر می برند که بین عشایر به گرمسیر معروف است .

نگاهی به استان فارس و شهرهای خمسه نشین ان

استان فارس در جنوب ایران قرار گرفته و از شمال با استانهای اصفهان و یزد از جنوب با استان هرمزگان از شرق با استان کرمان و از مغرب با استانهای بوشهر و کهکیلویه و بویر احمد همسایه است . مساحت ان 133000 کیلومتر مربع و در امتداد جبال زاگرس یک ناحیه کوهستانی و معتد ل را تشکیل میدهد دارای کوهستانهای بهم پیوسته و گردنه های صعب العبور در ناحیه شمالی و شمال غربی و کوههای پراکنده و دشتهای حاصلخیز در ناحیه جنوب و جنوب شرقی میباشد : این استان از نظر اب و هوا به دو ناحیه سرد سیری و گرمسیری تقیسم می شود وجو د رودها و چشمه ها در دره ها و کوهپایه ها باعث سرسبزی و چمنزارهای طبیعی فراوانی در جای جای فارس کردیده که از نظر دامداری ایلات و عشایر را جلب نموده است .

عشایر فارس عبارتنداز از ایل قشقایی - ایلات خمسه - ایل ممسنی و ایل بویراحمد که اکثر قریب به اتفاق در چادرهای سیاه که از موی بز و بدست خودشان بافته می شود زندگی می نمایند که در زمان کنونی اکثرا اسکان یافته و در شهرها و مناطق دیگر پراکنده می باشند این استان دارای 14 شهرستان 34 شهر 112 دهستان و 38 بخش می باشد.

ایل اینا نلو

((یکی از ایلات پنچ گانه خمسه می باشد این ایل از ترکستان در قرن سیزدهم میلادی به ایران امده و در فارس اقامت گزیده اند هنگامی که شاه عباس اول ایل شاهسون را تشکیل داد قسمتی از ایل ایناینلو به این ایل جدید ملحق شدند .))

ایل بهارلو

ایل بهارلو یکی از پنچ ایل خمسه فارس شعبه ای از طوایف شاملو میباشند که دارای هفت قبیله بوده اند و توسط سید صدرالدین از جنگ امیر تیمور خلاص و باشاه اسماعیل خروج کردند در زمان گذشته این ایل ایاب و ذهاب می کردند محل ییلاق انها در بیضا و رامجرد و محل قشلاق انها در حوزه شهرستان داراب بوده است مدت زمانی است که در داراب اقامت نموده .

چون زبان همه انها ترکی است باید اصل انها از ایلات ترکستان باشد که در زمان سلاطین سلجوقی و سلاطین مغول به ایران امده و در فارس توقف نموده اند . چنانکه تاکنون یک طایفه از ایلات ترکمان دشت خوارزم را بهارلو گویند قشلاق این ایل صحرای ایزد خواست لارستان و جایگاه داراب و ییلاق ان نواحی رامجرد و مرودشت و کمین بود .

ایل باصری

یکی از پنج ایل خمسه ایل باصری میباشد این ایل از زمان سابق با ایل عرب هم مرز و هم جوار بوده و حاکم ایل باصری و ایل عرب هر دو یکی بوده از زمان صفویه تا زمان کریمخان زند ایل باصری به ایل عرب ملحق شد .

ایل نفر

ایل نفر در ناحیه گراس زندگی می کند رییس این ایل در زمان حکومت نادر شاه افشار حاج حسین خان نفر بوده واز انجا که وی فردی متنفذ و در دربار سلاطین وقت اعتبار ویژه ای داشته از این رو نام ایل از اسم وی گرفته شده . ایل نفر از جمله پنج ایلی است که ایلات خمسه را تشکیل می دهد در طول دوران نادر شاه و کریمخان زند حاجی حسین خان نفر رییس ایل نفر و بهارلو بوده است .

منابع:
تاریخچه ایلات و عشایرعرب خمسه فارس
فارسنامه ناصری